PESAN : "Ndang adong pangantusion na so diantusi, ai molo diantusi saurdot do i dohot pangantusion" ===== "Asa dao do ummaol patupahon sungkunsungkun sian na mangalusi sungkunsungkun, ai molo sala hata ni sungkunsungkun, ba na tau sala nama alus na talehon atik pe satolop hita di alus ni sungkunsungkun i" ===== "Jangan merasa kecewa jika rubrik bahasa dan sastra Batak yang saya sajikan kurang memuaskan. Kenapa anda sendiri tidak merasa memiliki dengan berbuat hal serupa untuk menyajikan yang terbaik..??" ===== "Seseorang yang tidak merasa memiliki Budaya Batak tidak akan pernah merasa kehilangan" ===== "Adat do dongan magodang, uhum dongan saurmatua"

Kamis, 19 April 2012

RANGSA NI “UM”, “UN” DOHOT “AN”

Nunga niandarhon saotik taringot tu silbe ni hata panoloti um marhite hatorangan di hata ni parsiguriton naung salpu, nasa silbe ni hata panoloti um di hata na jinadihon gabe marrumang tudostudos manang di hata Indonesia semua sisipan um dalam bahasa Batak menyatakan suatu perbandingan. Sungkunsungkun sabungan, ai holan silbe ni hata panoloti um do di hata Batak na marrumang tudostudos?, torang do alusna, daong. Adong dope deba nari ima marhite silbe ni hata di jolo (awalan) “um” dohot “un”. Angkup ni i adong do tongtong silbe ni hata di pudi “an” marhite naung niarbishon di rongkoman naung salpu.


Adong do saotik harunduton ni hata Batak na domu tu horong “jojoran ni hata” manang di hata Indonesia struktur kata tarlumobi ma hata na jinadihon di hata Indonesia digoari imbuhan (awalan, sisipan dan akhiran). Ala ni i, pinatangkas ma saotik nari pamasa na uja, anggiat nian unang urmun pangantusion ni si sean na mamasa rangsa on.


1. Adong do dua horong dohot rumang ni “um”, ima silbe ni hata panoloti (sisipan) dohot silbe ni hata di jolo (awalan).


2. Na dua horong on di hata na jinadihon marrumang tudostudos.


3. “Um” dohot “an” ima silbe ni hata di jolo (awalan) dohot silbe ni hata di pudi (akhiran) tontong do hata tudostudos (perbandingan).


Tudosanna :


Sisipan “um” : Denggan – dumenggan = baik – lebih baik


Tonggi – tumonggi = manis – lebih manis


Timbo – tumimbo = tinggi – lebih tinggi


Awalan “um” : Malo – ummalo = pintar – lebih pintar


Bolon – umbolon = besar – lebih besar


Pogos – umpogos = miskin – lebih miskin


Awalan “un” : Denggan – undenggan = baik – lebih baik


Tonggi – untonggi = manis – lebih manis


Tabo – untabo = enak – lebih enak


Akhiran “an” : Malo – maloan = pintar – lebih pintar


Tabo – taboan = enak – lebih enak


Hansit – hansitan = sakit – lebih sakit


Panimpuli (rangkuman)


1. Mangihuthon rumangna, tolu do rangsa ni hata tudostudos di hata Batak ima marhite ondolan ni silbe ni hata di jolo (awalan), silbe ni hata panoloti (sisipan) dohot silbe ni hata di pudi (akhiran).


2. Andap situtu do di hata Batak, nasa hata na jinadihon sian silbe ni hata panoloti “Um”, ndang boi gabe hata na jinadihon sian silbe ni hata di jolo “um”. Suharsuharna, nasa hata na jinadihon sian silbe ni hata di jolo “um”, ndang boi gabe hata najinadihon sian silbe ni hata panoloti “um”.


Tudosanna : - denggan – dumenggan (ndang boi umdenggan)


- bolon – umbolon (ndang boi bumolon)


3. Silbe ni hata panololoti “um” (sisipan “um”), silbe ni hata di jolo “um” (awalan “um”), silbe ni hata di jolo “un” (awalan “un”) dohot silbe ni hata di pudi “an” (akhiran “an”), sude rangsa on di hata na jinadihon marrumang tudostudos.


4. Ndang andap di partota ni hata Batak manang ndang andap di pangantusion ni si aji panurat, piga do horong rongkanan ni hata bangko jala dia apala na tumimbo.


Tudosanna : dumenggan (sisipan um); undenggan (awalan un), na dia do sian horong na dua i apala na tumimbo hombar tu rongkanan ni hata bangko jala piga horong do rongkanan ni hata bangko di hata Batak?. (diantara kedua tingkatan kata sifat tersebut manakah tingkatan kata sifat yang lebih tinggi dan berapa jenis tingkatan kata sifat dalam bahasa Batak?)


5. Taringot tu nomor opat on, tangkas ma niandehon tu angka natua tua nami dohot sude angka pande bisuk ni parhataan (pakar bahasa Batak). Anggiat nian unang marnaloja hamuna manuturi jala mangajari hami angka na umposo tarlumobi ma i angka sipatudu di hata Batak.


6. Songon tudostudos, molo di hata Inggoris (Bahasa Inggris), andap situtu do rongkanan ni hata bangko hombar tu pustaha ni amanta Abdullah Masrur MH. Didok nasida, patudos di alaman 101 – 102 : Tiap-tiap ajective (kata sifat) mempunyai tiga tingkat perbandingan :


1. Tingkat biasa – Positive degree


2. Tingkat lebih – Comporative degree


3. Tingkat paling – Superlative degree


Contoh : Long – panjang


Longer – lebih panjang


Longest – paling panjang


Pangidoan tu angka si sean, adong do saotik parsiajaran hata Batak siulahononhon di bagas manang di jabu, manang somal digoari PR (Pekerjaan Rumah) ima manurathon angka hata na rundut (kata-kata rumit / kompleks)


Tudosanna : Tiur – hatiuron – tumiur – dipatiur – patiur – patiurhon


Bahen ma songon i dohot hata na ditoru on.


1. Dame


2. Denggan


3. Timbo


4. Dalan


5. Sondang (Marudut dope)



Siaji panurat : Pangarimangi ni hata Batak di Bona Pasogit, maringanan di Simorangkir,


Kec. Siatas Barita Kabupaten Tapanuli Utara. Waldemar Simamora

0 komentar:

Posting Komentar

KOMENTAR :

 
Design by Free WordPress Themes | Bloggerized by Lasantha - Premium Blogger Themes | cheap international calls